Phối Ghép Lọc Xì Với Mixer Để Xử Lý Âm Thanh Chuyên Nghiệp

Phối Ghép Lọc Xì Với Mixer Để Xử Lý Âm Thanh Chuyên Nghiệp (Insert, AUX & Master)

Khi bước vào thế giới âm thanh chuyên nghiệp, từ sân khấu live, hội trường, đến phòng thu bán chuyên, bàn mixer (bàn trộn) là trung tâm của hệ thống. Tuy nhiên, một câu hỏi kinh điển mà người mới luôn thắc mắc là: "Tại sao trên mixer đã có EQ (trên từng channel strip), mà dân chuyên nghiệp vẫn dùng thêm lọc xì (EQ) rời?"

Câu trả lời nằm ở chức năng và vị trí. EQ trên mixer dùng để "điêu khắc" (sculpting) từng nguồn âm, trong khi EQ rời dùng để "hiệu chỉnh" (correcting) hệ thống tổng thể.

Nhưng phối ghép lọc xì với mixer để xử lý âm thanh như thế nào cho đúng? Cắm vào đâu? Insert, AUX Send, hay Main Out? Mỗi cách đấu nối phục vụ một mục đích hoàn toàn khác nhau. Là một kỹ sư âm thanh, tôi sẽ phân tích chi tiết ba kỹ thuật đấu nối từ cơ bản đến nâng cao, giúp bạn làm chủ hoàn toàn chuỗi tín hiệu của mình.

Để có cái nhìn tổng quan về vị trí của EQ trong hệ thống âm thanh, bạn có thể tham khảo bài viết chính: Phối Ghép Lọc Xì Với Amply, Vang Số Chuẩn Nhất.

Phân Biệt Vai Trò: EQ Trên Mixer (Channel Strip) và EQ Rời (Lọc Xì)

Trước khi đấu nối, bạn phải hiểu rõ sự khác biệt này:

1. EQ Trên Mixer (Channel Strip):

• • Loại: Thường là Parametric EQ (PEQ) 3 hoặc 4 băng tần (High, Mid, Low, đôi khi có thêm Mid-Sweep).
  • Mục đích: "Điêu khắc" (Sculpting) âm sắc cho từng kênh riêng lẻ (ví dụ: giọng hát, guitar, trống).
  • Ví dụ: Cắt bớt dải trầm (Low-cut) của giọng hát để tiếng rõ hơn; tăng dải trung-cao (High-Mid) cho trống snare để tiếng "đanh" hơn. Mục tiêu là làm cho các nhạc cụ "hòa quyện" (blend) với nhau.

2. EQ Rời (Lọc Xì - Thường là Graphic EQ 31-band):

• • Loại: Graphic EQ (GEQ).
  • Mục đích: "Hiệu chỉnh" (Correcting) âm thanh cho hệ thống tổng thể hoặc không gian.
  • Ví dụ: Cắt các tần số bị cộng hưởng (ù, rền) của căn phòng; cắt tần số hú rít (feedback) cho loa monitor; tinh chỉnh âm sắc tổng thể (Master) cho phù hợp với gu nghe.

Nói cách khác, EQ trên mixer dùng để xử lý nguồn âm, EQ rời dùng để xử lý hệ thống và không gian.

Kỹ Thuật 1 (Phổ Biến Nhất): Dùng Lọc Xì Làm Master EQ (Cho FOH)

Đây là cách sử dụng cơ bản và phổ biến nhất, áp dụng cho cả dàn karaoke gia đình có mixer, hội trường, và quán cafe acoustic.

• • Mục đích: Tinh chỉnh âm thanh tổng thể (FOH - Front of House, tức là loa cho khán giả) để phù hợp với đặc tính âm học của phòng.

Sơ Đồ Đấu Nối:

1. 1. Tín hiệu từ Mixer [MAIN OUT L/R] (thường là jack XLR hoặc 6.3mm) -> đi vào [INPUT L/R] của Lọc Xì.
   2. Tín hiệu từ [OUTPUT L/R] của Lọc Xì -> đi vào [INPUT] của Amply (hoặc Crossover nếu bạn dùng hệ thống loa 2-way, 3-way).

Phân Tích Kỹ Thuật: Với sơ đồ này, mọi tinh chỉnh trên lọc xì sẽ ảnh hưởng đến mọi thứ đi ra loa chính (cả mic, nhạc cụ, hiệu ứng). Kỹ sư âm thanh sẽ sử dụng RTA (Real-Time Analyzer) và Pink Noise để "đo" đáp tuyến của phòng, sau đó dùng lọc xì để "là phẳng" (Flat) các tần số bị cộng hưởng hoặc thiếu hụt.

Ưu điểm: Dễ hiểu, dễ thực hiện, kiểm soát được âm thanh tổng thể. Nhược điểm: Nếu dùng cách này để cắt hú, nó sẽ cắt luôn cả âm thanh của nhạc nền ở tần số đó, làm âm thanh bị "méo".

Kỹ Thuật 2 (Chống Hú Chuyên Nghiệp): Dùng Lọc Xì Cho Monitor (Qua AUX Send)

Đây mới là lý do "sống còn" của những chiếc lọc xì 31-band trong âm thanh live chuyên nghiệp.

• • Mục đích: Xử lý âm thanh và chống hú rít chỉ cho loa kiểm âm (Monitor - loa đặt trên sân khấu cho ca sĩ nghe).

Tại Sao Phải Dùng Đường Riêng? Tần số gây hú ở loa Monitor (do micro chĩa thẳng vào) và loa FOH (cho khán giả) là hoàn toàn khác nhau. Bạn không thể dùng chung một EQ để xử lý. Nếu bạn cắt tần số hú monitor trên EQ Master (Kỹ thuật 1), khán giả sẽ nghe thấy âm thanh bị "thiếu" một cách kỳ lạ.

Sơ Đồ Đấu Nối:

1. 1. Từ cổng [AUX SEND] (ví dụ: AUX 1) trên Mixer -> đi vào [INPUT] của Lọc Xì (kênh 1).
   2. Từ [OUTPUT] của Lọc Xì (kênh 1) -> đi vào [INPUT] của Amply (dùng cho loa Monitor).

Phân Tích Kỹ Thuật (Cách hoạt động):

1. 1. Kỹ sư âm thanh sẽ "gửi" (Send) tín hiệu của ca sĩ (từ Channel Strip) ra đường AUX 1 bằng cách vặn nút "AUX 1" trên kênh đó.
   2. Tín hiệu này đi qua lọc xì (đã được căn chỉnh để cắt hú) rồi mới ra loa Monitor.
   3. Âm thanh ra loa FOH (cho khán giả) qua đường MAIN OUT sẽ không bị ảnh hưởng bởi việc cắt hú này.
   4. Nếu bạn có 4 đường loa monitor, bạn sẽ cần 4 đường AUX và 4 kênh EQ (ví dụ: 2 cái lọc xì stereo 31-band).

Kỹ Thuật 3 (Nâng Cao): Dùng Lọc Xì Qua Cổng "Insert"

Đây là một kỹ thuật cao cấp, ít dùng với lọc xì (GEQ) nhưng cực kỳ quan trọng trong phòng thu.

• • Mục đích: "Chèn" (Insert) lọc xì (hoặc Compressor, Noise Gate) vào một kênh duy nhất để xử lý chuyên sâu, mà không ảnh hưởng đến các kênh khác.

Cổng Insert Là Gì? Nó thường là một jack 6.3mm duy nhất trên Channel Strip. Nó sử dụng một cáp đặc biệt (cáp chữ Y, hay "Insert Cable") có 1 đầu TRS (Stereo) cắm vào mixer và 2 đầu TS (Mono) cắm vào thiết bị rời.

• • Đầu TRS (Stereo): Cắm vào cổng [INSERT] trên Mixer.
  • Đầu TS (Send): Cắm vào [INPUT] của Lọc Xì.
  • Đầu TS (Return): Cắm vào [OUTPUT] của Lọc Xì.

Phân Tích Kỹ Thuật: Luồng tín hiệu sẽ là: Mic -> Pre-amp (của mixer) -> [Send] -> Lọc Xì xử lý -> [Return] -> EQ (của mixer) -> Fader.

Khi Nào Dùng Kỹ Thuật Này Với Lọc Xì? Rất hiếm khi dùng GEQ (lọc xì) cho Insert. Người ta thường dùng PEQ (Parametric EQ) rời cao cấp cho việc này. Tuy nhiên, giả sử bạn có một cái trống kick (kick drum) bị "ù" rất nặng ở nhiều dải tần mà EQ 4-band trên mixer "bó tay", bạn có thể "Insert" một cái GEQ 31-band vào chỉ kênh đó để "phẫu thuật" dọn dẹp nó.

Các kỹ sư hàng đầu tại TechRadar.com/audio thường xuyên thảo luận về việc sử dụng "outboard gear" (thiết bị rời) qua cổng Insert để thêm "màu sắc" analog vào bản mix kỹ thuật số.

Kết Luận: Đấu Nối Đúng Mục Đích

Việc phối ghép lọc xì với mixer để xử lý âm thanh không có một câu trả lời duy nhất, mà phụ thuộc vào mục đích của bạn:

1. 1. Muốn chỉnh tổng thể (FOH): Dùng [MAIN OUT].
   2. Muốn chống hú cho ca sĩ (Monitor): Dùng [AUX SEND].
   3. Muốn xử lý sâu một kênh: Dùng [INSERT].

Hiểu rõ ba kỹ thuật này là chìa khóa để nâng tầm từ một người "biết cắm dây" lên một người "hiểu hệ thống".

Nếu bạn chỉ có một hệ thống gia đình đơn giản với amply cũ, bạn có thể tham khảo Hướng Dẫn Kết Nối Lọc Xì Đúng Cách Với Amply Cũ để có giải pháp phù hợp hơn.